Adaptacja dziecka do środowiska przedszkolnego.
ponad 10 lat temu
Rozpoczęcie edukacji przedszkolnej to moment przełomowy w życiu społecznym dziecka. Większość dzieci po raz pierwszy doświadcza pierwszego kontaktu z grupą rówieśniczą, która pełni kluczową rolę dla rozwoju dziecka i późniejszego funkcjonowania w otoczeniu środowiskowym. Dziecko dołączając do grupy przedszkolnej zmienia dotychczasowy tryb życia i cykl przyzwyczajeń. Pojawiają się nowe wymagania związane z funkcjonowaniem w grupie przedszkolnej, co rodzi napięcie emocjonalne i budzi lęk u dziecka. Dziecko od pierwszych dni w przedszkolu wchodzi w proces adaptacji sukcesywnie ucząc się nowej dotąd nieznanej roli - ROLI PRZEDSZKOLAKA. W pierwszych dniach pobytu w przedszkolu dziecko jest zagubione w nowej sytuacji. Dziecko pozostawione przez mamę, osobę mu najbliższą emocjonalnie, która dotąd zawsze była przeżywa lęk, strach, dezorientację ponieważ traci kontakt z obiektem przywiązania. Dziecko ma poczucie braku bezpieczeństwa, ponieważ przebywa w środowisku mu jeszcze nieznanym. Ten stan wpływa niekorzystnie na procesy poznawcze bowiem dziecko przystosowuje się do nowych warunków w sytuacji emocjonalnie trudnej. Nauczycielka sprawując opiekę nad innymi dziećmi nie jest w stanie stworzyć dziecku takiej sytuacji społecznej jaką miało dotychczas w rodzinie, co oznacza, że przestało być w centrum uwagi. Nie wie do kogo ma się zwrócić, z kim nawiązać kontakt by zaspokoić swoje potrzeby.
Chcąc zrozumieć stres dziecka należy wyobrazić sobie w jakiej sytuacji jest trzylatek i co się z nim dzieje. Małe dziecko jest mocno uzależnione emocjonalnie od najbliższych osób i ma jeszcze słabo ukształtowany system własnego „ja”. Dziecko trzyletnie ma kłopoty w słownym porozumiewaniu się, zwłaszcza z osobami obcymi. W nowym środowisku dziecko czuje, że dorośli nie orientują się w tym, co chce im przekazać. Najwięcej trudności, które wywołują reakcje negatywne u dzieci związane są z zaspokojeniem potrzeb codziennych, czyli odżywianiem, odpoczynkiem poobiednim, załatwieniem potrzeb fizjologicznych. Są to czynności samoobsługowe, których opanowanie z pewnością wpłynie na ich poczucie niezależności w nowym otoczeniu. Dzieci ze słabszymi umiejętnościami w tym zakresie mogą czuć się bezradne i gorsze od innych co zapewne wpłynie na ich samopoczucie w nowym środowisku. Małe dziecko wkraczając w środowisko przedszkolne nawiązuje dwa typy relacji: jeden typ to dziecko-nauczyciel, rówieśnik, drugi to dziecko-środowisko przedmiotowe. W pierwszych dniach spotykają się dzieci, które są dla siebie obce. Rozstanie z najbliższymi, nowe środowisko nie sprzyja nawiązaniu nowych relacji z rówieśnikiem, które sam ma podobne kłopoty. Dzieci w wieku trzech lat nawiązują kontakty krótkotrwałe, dopiero z czasem przebywając ze sobą dłużej zawiązują pierwsze przyjaźnie, które stają się satysfakcjonujące. Trzylatki mają także słabą orientację w przestrzeni i w czasie. Dziecko w ciągu pierwszych dni pobytu znajduje się w nowym otoczeniu, które stanowią nowe pomieszczenia i nowe meble. Przestrzeń, w jakiej dziecko ma poruszać się samodzielnie, jest z reguły dożo większa niż przestrzeń domowa, co może powodować na początku trudności w odnalezieniu się. Poczucie lęku zniechęca dziecko do poznawania nowego terytorium i nowych rzeczy. Dlatego w pierwszych dniach nie zwraca uwagi na to, co znajduje się wokół niego i nie jest w stanie zainteresować się żadną zabawką. Uczenie się nowej roli - ROLI PRZEDSZKOLAKA niesie ze sobą jeszcze inne trudności. Instytucjonalny charakter sprawowania opieki nad dzieckiem od samego początku wymaga od nich przyporządkowania się narzuconego im codziennego schematu dnia. Przed dzieckiem stawiane są wymagania w postaci przestrzegania konkretnych reguł postępowania w grupie. Dzieci zapoznają się z tak zwanym kodeksem przedszkolaka, który zawiera szereg zasad. Istotnym problemem związanym z rolą przedszkolaka jest wykształcenie u dziecka nowych reguł współdziałania w grupie społecznej. Dzieci w tym wieku cechuje silny egocentryzm i potrzeba bycia w centrum zainteresowania. Przebywanie w grupie przedszkolnej nie zaspokaja tych potrzeb dziecka, co wywołuje u niego sprzeciw.
Ważną zmianą, która pojawia się w życiu dziecka jest fakt podjęcia przez mamę pracy, co dodatkowo wpływa na zmianę dezorganizacji życia codziennego. Dziecku poświęca się mniej czasu, narastają wymagania rodziców, pojawia się pośpiech, zmienia się dotychczasowy rytm dnia. Te wszystkie zmiany mogą powodować u dzieci poczucie zagrożenia, opuszczenia, niezrozumienia co dodatkowo komplikuje adaptację do przedszkola.
Biorąc pod uwagę wszystkie aspekty dotyczące adaptacji do środowiska przedszkolnego zdecydowanie więcej argumentów przemawia na korzyść placówki. Przedszkole jest dobrym środowiskiem do uczenia dziecka niezależności, współdziałania w grupie społecznej oraz grupie rówieśniczej. Liczne badania dowodzą, iż te dzieci, które rozpoczęły edukację przedszkolną we właściwym czasie znacznie lepiej funkcjonują w późniejszym etapie rozwoju.